Finns der virkeligt ein komplétte, várigge og follt påliteligge lykke som kan gjør heilt slutt på all úro, stress og útefredshéd som mennesker flest oppléve?

​

I så tilfelle, kan denne lykken nås gjønå vår egen innsats aleina?

​

Og viktigst: kan detta oppnås på ein follt og heilt harmlause måde?

 

Dette va kjernespørsmålå som fekk den kommande Buddha for snart 2600 år síå te å dra av gåre fra sine kjente og trygge omgívelser, og úd i skógen kor han sko gjør sin íhérdigge søgen. Ein søgen som omsíder sko léda heilt fram te svárå på alle disse spørsmålå.

Di endeligge svarå han nådde va at: Ja, der finns faktisk ein endelause lykke som sedde follstendigge stoppar for all útefredshéd og úro i menneskesinnet – Ja, denna lykken é oppnåeligge gjønå korrékte menneskeligge égeninnsats, og beror ikkje på udenforståande høgare makter – Og, Ja, den innsatsen som krévs é follstendigt harmlause, og kultivéres gjønå údviklingå av eksempláriske menneskeligge evner og kvalitéter.

 

Gjønå égenréaliséringå og den komplétte innsikten i alle disse spørsmålå, blei prinsen Siddhatta Gåtama – vår tíds Buddha, Den follt sjøloppvågne.

I di 45 årå som fulgte den ultimáte seieren og bánebrydane vekkelsen, dedikérte han tíå si te å hjelpa mangfåldigge andre inn på veien – som i hobetál, sjøl klárte nå heilt fram te denna sáme grenselause og follt frígjørande lykken.

Buddha etablérte íløb av si 80-årige lévetíd ein godt forankra disiplín og tradisjón, som gjønå årås løb har spronge úd i di mange úlíge Buddhistiske religiónene me finne ronnt i verden i dág. Informasjonen som hér følge, é basért på det éldsta skrevna materiale som fortsatt eksistére, og som fortsatt é praktisert av mange av monkane i theravadaskolen som insisterte på å opprettholda kjernelæren samt den disiplinen (vinaya), som går hånd i hånd med den faktiske nerskrevne læren.

​

Måden den unge Bodhisattaen – det vil sei: den kommande Buddhaen – klarte nå fram te svarå på di spørsmålå som hadde dréve han úd i sin égen søgen, blei svért sentrále for koss han seinare ga fra seg sine instruksjóner då han blei invitérte te å déla denne vísdommen med resten av verden.

Så, for å konna forstå den léren som Buddha øverekkte heilt fritt te alle di kommande generasjónene, é det verdt å se nærmare på någen av di dokumentérte historiane fra Pali-tekstene som ennå eksistére i stóre volúm, og som fortélle koss han sjøl beskreiv sin framgangsmåde for å finna di dybaste svarå han så ihérdigt søgte.

Det som hér fysst komme – é ei sámefatning av prins Siddhatta Gåtamas liv, samt någen av di viktigste erfáringene som han gjorde seg på veien, og så seinare skó blé sentrále når han onnervíste andre i den Edle Åttedelte veien.

​

- - -

​

​

Født inn i ein kongeligge slekt i Sakya-famílien av ei større gruppa kalt Gótama-klánen, vokste prins Siddhatta opp i ein velståande ádels- og krígarklasse nord i India, i grenseland me dágens Nepál. Dér nøyd han ein lukseriøse oppvekst i behág og rígdom, og blei trént i di tallrige og allsídige ferdighédane som ein soldát og vérdigge trónarving sko besítta. Han bodde vekselvis i familiens úlíge herregårder og slott gjønå årets forskjelligge årstíder – lukseriøse palásser kor sjøl tjénarane blei behandla úsevánligt godt og fekk ta dél i familiens velstand.

På tross av stórslådde rígdom og et serdéles behágeligt liv, oppdága prinsen ittekvért at alt dét han søkte itte lykke í – både viste ség å ver flyktigge og úkontrollérbáre, og samtligge åffer for både alderdom, sygdom og død.

Så, sjøl om han hadde forúdsetninger for et lív som mange andre ville konna missúnnan – innsåg prinsen ittekvért at heller ikkje han konne onnsleppa disse úunngåeligge fenoménene i livet, som før eller síden ville innhenta både han og alle andre han va glá i.

Itte å ha kontemplért disse úunngåeligge síene av lívet, mussta han heilt berúselsen av ett lív levd i verdslig luksus og kontroll, og begynte anskúa verden ront seg som ein innskrompande damm kor alt som svømte ronnt va i ein ihérdigge kamp om den áller siste dråben i vannet. «Alt» virka vér besláglagt, og dette fylld'an me ein ávsmág – kalt samvéga på Páli, øvenfor kor teslyneládande meiningslaust et ordinært menneskelív levd faktisk vá. Han beslutta derfor i alderen av 29, at det einaste beundringsverdigga målet han konne jobba tilfredstillande fram mód, va å prøva finna någe som låg heilt údføre grébet som både alderdom, sygdom og død har på alt som oppstår og fårgår – med andre ord: någe virkeligt tidlaust, stabílt og várigt – ein úrokkeligge trygghéd og lykke som ikkje innebére kamp mód andre, eller som teføre merr lídelse her i verden. Han innsåg at for å konna optimáliséra søgen sin der'itte, måtte han gjør ei målretta prioritéring av den tíå han fortsatt hadde te góe. Så, i takt med den tidsprøvte tradisjónen i Østen, barbérte han áv seg både hår og skjegg – kledde seg i di brúne kappene som kjennetegne vandrande allmissemonker, og dró úd i den úforudsígbare jongelen for å finna svárå på dét han søgte som aller mest.

​

Prinsen tenærma seg målet om denne sánne lykken på sáme måde som me mennesker údvikle alle slags andre nyttigge ferdighéder her i verden, og oppsøgte innlédningsvís tó annerkjente léremestre som på kort tid klárte å léda han heilt opp te diras egen'oppnådde nivåer av subtíle meditatíve téstander, omtalt som «absorpsjón i tómhed og intet» og «absorpsjón i hverken persepsjón eller ikkje-persepsjón». Siddhatta innsåg imidlertid at sjøl ikkje disse svért raffinérte sinnstestánnene konne ansés som follstendigt pålíteligge og várigge – og bestemte seg derfor for å dra víare og fortsetta udvikla praksisen på égenhånd. Dette léda omsider te údprøving av det mest voldsomma tenkeligt av askéser, någe han såvidt øvelevde itte å flerne ganger ha vóre på genså te å stryga mé, onna hypotésen om at inténnse smerter og eliminéring av tidliggarre karma gjønå strénge sjølpíning – skolle konna rensa sinnet på det áller dybaste pláne. Han nådde for eksempel et ponkt kor då han gnéi håndå øve mágen kjennte kontúrene av ryggráden fra innsiå, og regelmessigt besvímte onna sjøl di mest alminneligge ánstrengelser. Ligavel lód han hverken kroppsligge smerter eller fysisk svághed få øvevinna den stérke motivasjónen han fortsatt opprettholdt.

Prins Siddhatta praktiserte på detta viset i ront seks år, for å sjíkkeligt testa úd disse antatte potensiélle gevinstene – i takt med den tradisjonen som va opprettholdt og praktisért blant di kontémplatíve yogiene av samtiå. Sjøl om den innténse sjøltortúren bár me ség resultáter som han blei respektért svért høgt for blant sine kontémplatíve kolléger – innebár denna smertefolle disiplínen dét han ittekvért erkjente bare va villédande blindveier. Di klarte ingen léda han heilt fram te dét endeligga målet som han søgte. 

​

Ein nyggel te Buddhas éndeligge suksé vá imidlertid at han klárte innsé når han fyst hadde komt på ávveie, og korrigérte dermed strategíene sine mens han forsatte jaktå med et ypperst resultátorientért fókus. I kvért tilfelle innebár detta å vurdéra di faktiske resultátene som di úlíge framgangsmådene gá han – og, når di samtligge víste seg å komma te korte for det ultimáta målet om ein éndeligge frigjøring – fortsatte han údforskingå av potensielle alternatíve veier der té.

Ein áen nyggel te den endeligge sukséen va at han holdt ein svért høge standard... Han lód seg ikkje kvíla tefreds me någe som helst snárare enn ein totále og várigge lykke – någe som va follt og heilt frígjórt fra både død og lídelse – om det så måtte kåssta han livet i fårsøget.

 

Itte den lange årrekka onna denna ekstréme praksisen kor han ittekvért erkjente at sjøl ikkje di strengaste av askéser konne léda heilt fram te målet, kom han så té å huska tebage te ein bemérkelsesvérdigge begívenhéd kor han tídligt i oppveksten hadde såde for seg sjøl i den behágeligge skyggen av et tré. Mens han satt der hadde han som barn, kun ved hjelp av dybe konsentrasjón knytta te pusten som objekt, spontánt nådd inn i ein úsedvánligge mentale absorpsjónstestand – ein uhyre behágeligge og fokusérte sinnstéstand som Buddha seinare omtálte som «djána». Konne detta kanskje vér dél av veien som måtte gå's, og som faktisk konne léda heilt fram te målet? – Fast bestemt på å gjé det nok et verdigt forsøg, bestemte han seg for å ávslutta den lángvárigge sjøltortúren for å gjenvinna den basále kroppsligge styrken nødvendigge for å nå tébáge inn i den behágeligge konsentrasjónstéstanden han konne huska fra barndommen. På veien tebáge derté innsåg han og at dét blei heilt nødvendigt å tréna seg opp i å gje heilt slepp på alle slags former for úgunstigge forstyrrande tanker for konsentrasjónen: det vil sei tanker om sensualitét, harme og fiendlighéd – som alle é vésentligge híndringer for údviklingå og opprettholdelsen av djána – og, i plassen for disse kún tésleppa befríande tanker av forságelse, velvilje og omtenksomhéd – som alle framme balansérte og dybe mentale absorpsjónstéstanner.

Itte å ha mestra disse ferdighédene te det folla, fant han at rektigt nok: djána údgjóre den nødvendigge kjernen av den veien som måtte gå's for å konna nå heilt fram te det ultimáta målet om follstendigge frigjøring fra stress.

 

Detta pragmátiske víset å tenærma seg det åbenbára problémet om menneskeligge lídelse på, gá Buddha svért viktigge innsikt i både di ferdighédane som é nødvendigge, samt di sentrále karaktértrekkå som krévs av alle som genuint søge målet om ein éndeligge, várigge, frihéd fra stress og lídelse. Detta gá mange verdifulle innsikter om ka menneskesinnet faktisk é i stand te å oppnå, forúdsatt korrékte, flittigge og tålmódigge opptréning:

 

• Sinnet kan trénas te å gi heilt slepp på alle tendenser av grådighed, aversjón og feilinnbildninger – som vil sei å gjé ávkall på alt begjær for sensualitét og sansestímuli, gi slepp på alle former for fíendtlighéd, sínne og harme – og i plassen, tréna sinnet opp i gunstigge sinnskvalitéter som muliggjør frigjøringå fra disse tri hóvedhindringane.

• Denna tréningå innebære at me må sjíkka svért nøye på våre égne handlinger, samt di tankane og órå som bygge opp om di.

  Før me údføre ein handling, må me spør oss sjøl: «Ka slags resultáter forvente eg me denna handlingen?» ...Hvis me forvénte skáde på enten oss sjøl eller andre – så la vér. Men – hvis ikkje, så fortsett me údføringå av handlingen. Víare, mens handlingen údføres –  så sjekk om detta medføre någen úmiddelbáre úforúdsette negative konsekvenser, og i så tilfelle – stopp opp. Hvis derimód alt virke låvánne – så gå henn og follfør handlingen... men igjen, itte handlingen é údført – så évaluér den langsíktigge effekten, for hvis det víste seg at handlingen médførte úforúdsett harme på tross av eins góe intensjóner, så søg rettlédning fra enten erfárne lérare eller médpraktikanter, og gjør opp besluttningen om å unngå gjentá sáme tabben. –Hvis derimód íngen negative konsekvenser kan påvísas, så ta gléde i detta faktum, og fortsett arbéidet me víareúdviklingå av disse ferdighédane heilt opp te aller høgaste múligge nivå.

• Primærmotivasjonen for å praktiséra på denna måden é ein pósitíve og årvågen innsats. Det vil sei, realiséringå om at alle våre handlinger faktisk údgjør forskjellen myddlå lídelse og gléde – skáde og ikkje-skáde, og ikkje minst: at me må ver varsomme i alt dét me går ronnt å seie, tenke og gjør. Denna årvågne innsatsen må i tillegg koblas opp te ei innstilling om at me ikkje tár te takke med ka som helst når det komme te resulátene av våre handlinger. For, hvis me sér at ennå høgare grader av lykke fortsatt kan vér múligge – så é me vílligge te å legga nér det gjenståande arbeidet som fortsatt é nødvendig for å konna nå opp te aller høgaste nivå, sjøl om det innebére ytterliggare innsats av oss.

• For å lykkas i detta krévs to sentrále kvalitéter: foll ærlighed om alle våre handlinger og díras faktiske resultát – samt solíde observasjónsevner. Hvis me ikkje é ærligge øvenfor andre folk om ka me faktisk gjørr, så é det óg líde sannsynligt at me sjíkke nøye nok ítte når me studére våre égne handlinger. Med andre ord, disse tó viktigge kvalitétene om ærlighéd og observasjónsevner forme et heilt essensiellt pár – og úden di begge, é det úmúligt å finna úd ka som faktisk kan vér múligt å oppnå gjønå reine menneskeligge innsats.

   

Den nåttå Buddha nådde heilt fram te den ultimate oppvågningå – satt han onna tréet som seinare blei kjent som Bódhi tréet eller «oppvågnelses tréet». Primærfókuset hans i den indre údforskningå va innledningsvis knytta te pusten.

Ikkje báre hadde han fonne tebáge te det sáma nivåe av djána som han spontant erindra fra barndåmmen, men óg ytterliggare 3 nivå av disse svért behágeligge absorpsjóns'téstannáne.

Då han ittekvért nådde heilt inn i 4. djána, stillna pusten follstendigt (som e et karaktéristisk fenomén så fyst inntreffe dér) – og sinnet va då i ein så lysande kláre og formidábel lígevektstéstand, at det frambrakte 3 bemerkelsesverdigge innsikter for Buddha:

 

• Den fysste stóre innsikten va ein heilt kláre erínndring av alle sine tidligarre liv – ei fartstíd som han sa strakk seg 86 000 «eon», eller «kalpa» tebáge i tid   – eller ...med úanskueligge opprinnelse, som Buddha óg formulérte det på seinare spørsmål om kor lenge denna smertefolle gjenvandringå i Samsára faktisk har fåregått.

​

• Den ándre innsikten va forståelsen av koss absolutt alle vésner dør og gjenfødes i takt me díras égen kamma. Det vil sei – både di tídliggare, samt nåværande intensjónelle handlingene som gjørs, og alle di resultátene og múlighédane som dermed både direkte eller indirekte fylle.

​

• Den tredje innsikten blei dermed den mest bánebrydane, og va nettopp: koss, me kan rensa úd di mangfoldigge mentále úreinhédene (omtált som ásava på Páli). Med andre ord – den problemátiske oppstrømningå av úgunstigge og údyktigge tanker som springe opp og úd av sinnet, og som føre me seg alle slags former for stress og begjær; som dermed definére oss; og me detta bínne oss te både tíd, rom og ennå merr gjenfødsler itte detta innevérande lívet é omme.

​

Då alle disse úreinhédane va totált eliminért fra sinnet, opplevde Buddha dét stóra gjønåbrudde som han breskreiv som Nibbána: Den follstendigge tídlause og úrokkeligge téstanden han så ihérdig hadde søkt – ein testand heilt frí fra mentál lídelse, og som é follstendigt frígjort fra alle hindringer.

Me andre ord: et menneske's follstendigge oppvågning hér i tevérelsen.

- - -

​

I di 7 úgene som fulgte den ultimate oppvågningå, blei Buddha vérande i området ront Bódhitréet i den úbeskríveligge lykkerúsen som fulgte denna komplette forståelsen han nå éndelig hadde nådd. Itte fyst å ha vóre i tvíl om detta faktisk konne víareformidlas te ándre, og om der i det heila tatt fantes di som va villigge te å legga nér innsatsen som krevs for å nå heilt fram te det sáma målet – tóg Buddha fatt på lérarkarriéren og instrúeringå si av andre.

Han søkte fyst úd någen av sine tidliggare médsámensvórne, dérav di 5 yogiene som hadde fulgt han i askésene og støtta han tidliggare i søgen. Disse blei deritte di offisielt fyste «Édle disiplene» av Buddha, itte å ha lykkas me å guida di heilt fram te den sáme folle frigjøringå som han sjøl hadde nådd. Dérméd fortsatte han den innledande turneen me síne nære og fjerne familemedlemmer, samt stóre grupper av spirituelle søgera som hadde mangla déler av det totála bildet som Buddha nå hadde nådd perfekt innsyn i. Dette va for eksempel yogier som hadde praktisért onna andre vel-etablérte mestre i úlige sekter, di fleste med det sáma målet om å bryda heilt úd av gjenvandringå i samsára. Når ryktene fort spredte seg om Buddhas totale oppvågning, va disse serdeles ivrigge itte å treffa han, for å konna iverksedda den kunnskáben Buddha nå konne déla me di. Buddha údtálte ved seinare anlédninger at alt dét han hadde skúa og nådd foll innsikt i gjønå si égen oppvågning konne sámenlignas med alle bládene på trenå i ein heile skóg – mens det som han nøysommeligt fokusérte på når han ávga sine presíse instrúksjóner, konne ansés som kun ein névefoll av di mest essensiélle bládene. Buddha hadde beslutta seg for å kun fokuséra på dét som é av dirékte releváns og av pragmátiske nytte i prosessen fram mod oppvågning for alle di som sjøl søgte den same frigjøringå. Me kan derfor sé koss instruksene Buddha gá itte oppvågningå i den restérande lévetiå si hadde et sylskarpt målretta fókus retta inn mód målet om den høgaste oppnåeligge testanden for alle vésner: Nibbána. Dette innebár nødvendigvis å sedda te síes svert mange av di spørsmålå som faktisk hadde víst seg å vér írrelevante i oppnåelsen – spørsmål som i følge Buddha, kan énda opp som begrensande hínder på veien, på gronn av úgunstigge proliferéringer – téma som det fortsettes å forskas på i både vídenskábeligge og religiøse forum heilt inn i modérne tíd.

Blant spørsmålå som Buddha bevisst satt te síes va: «ka e égentligt ein person?», «har me verkeligt et sjøl eller ei sjél?», «é universet évigt, úendelig eller begrensa?», «é alt som eksistere Ett, eller har alt ein mangoldigge eller dúalistiske natúr?»

I plassen for intellektuelt fristande spekuléringer som disse, pressisérte Buddha at det me må fokuséra flittigt på: é dét som kan knyttas direkte opp te våre handlinger, og på dét som berøre di handlingsstrategíene me kan trena opp te det nivået nødvendigt for å klára sé heilt forbí di dybaste illusjónene og missforståelsene som rår i teværelsen.

​

Kamma, og skille mydlå dyktigge- og údyktigge handlinger, blei me andre ord forankra som kjerneléren i Buddhas doktríne – hans Dhamma-Vinaya...

– sannhédene som údgjorde hans heilt essensiélle néve med bláder.

​