DEN FOLLE FRÍGJØRINGÅ – NIBBÁNA

​

Buddha brukte mange forskjélligge begréber for å beskríva den folle frigjøringå han hadde nådd, nettopp for å vísa koss denna komplette innsikten løyse alle problémer som gjenvandringå i Samsára medføre. Òrdet han oftast brukte vá imidlertid Nibbána – som betyr «úbonne», «slókka» eller «forløyst», og va brúgt i dágligtále for å beskríva slokkningå og opphøret av ein ild eller flamme. Tradisjonéllt såg ein for seg at ein flamme oppstår når «ildpotensiálet» som eksistére latént i den fysiske verden på ein eller áen måde lód seg agitéra – kor ildpotensiále då lód seg «fyra opp» for derítte klammra seg te brennstoffet så lenge det é tégjengeligt. Ílden vá fyst i stann te å slokka når an hadde klárt å je heilt slepp på brennstoffet, kor ildpotensiálet dermed blei forløyst og konne retunéra te sin opprinneligge «úforstyrra téstand» i natúren.

​

Buddha brukte metafóren om ein frígjorte flamme og det frígjorte sinnet for å illustréra flérne poéng téknytta Nibbána:

​​

• Nibbána é ein kjølande téstand av fréd og follsténdigge indre ró.

​

• Nibbána inntreffe som følge av å ha klárt og jé heilt slepp på di úlíge fastklamringane. Og – på sáme måde som flammen ikje é fanga av brenselet i seg sjøl, men av sí égå klamring te det – é sinnet heller ikkje fastbonne te di 5 aggregátene, men har latt seg sjøl tatt te fange gjønå si egå fastklamring te disse prosessene. Detta é gronnen te at når sinnet fyst kláre jé follstendigt slepp, kan ikkje lenger aggregátene hindra det i å nå sin follstendigge fríhéd.

​

• På sáme måde som ein flamme så har slókka ikkje kan seiast å ha forsvonne øst, vest, nord eller sør, kan heller ikkje et menneske som é follstendigt frígjort seiast å eksistéra – ikkje-eksistera – både eksistéra óg ikkje eksistéra, eller hverken eksistéra eller ikkje-eksistéra. Dette víse oss at i forhold te téblivelse definére me oss sjøl úd i frá di spésifikke bejérå me te ein kvér tíd klammre oss te. Nettopp fordi det frígjorta sinnet é follstendigt frí fra denna problemátiske klamringå, kan sinnet heller ikkje lenger definérast per definisjón – og derfor heller ikkje téstrekkeligt béskrivas gjønå någe språg, sjøl ikkje det mest raffinérte vokabulár. På sáme måde som alle verdnene av teblivelser é definert av di úlíge begjærå me klamre oss te – så lár heller ikkje et frígjort sinn seg lokaliséra eller definéra i ein någen som helst verden – men eksistére údføre både tíd og rom.

​

• Ligningå mydlå ein frígjorte flamme og et frigjort sinn é imidlertid ikkje heilt perfékkte. Úlígt ilden, returnere ikkje sinnet te någe form for «potensiélle opprinneligge úforstyrra téstand» itte oppvågnelsen har inntroffe, og sinnet kan då heller ikkje provosérast te å forláda denna úbonne téstanden. Nibbána eksistére imidlertid follstendigt separért fra all gjenvandring i samsára – totált údføre téblívelses-prossessen – tíd og rom – samt, den sansevérden som me i det dágligga oppléve og érfáre oss sjøl í. Nibbána é heller ikkje forårsága av «någe», og fungére heller ikkje som årsagen te någe áent. Det va nettopp derfor Buddha presisérte at Nibbána é den einaste várigge enden på lídelse og stress, og bemérka at flerne kontemplatíve yogier av samtiå mangla den ultimáte forståelsen av ikkje-sjøl, og derfor ennå ikkje hadde klárt å nå heilt fram te foll opplysning – men i någen tilfeller te innlédande stég på veien.

​

• Mange av Buddhas definisjóner ronnt Nibbána jér oss imidlertid góe kontra-begréber om ka Nibbána ikkje é – nettopp for å vísa koss Nibbána é úlikt alt áent som fåregår gjønå di 6 sansene så me ellers oppléve verden gjønå. For eksempel omtálte Buddha Nibbána som ein dimensjón «úden sult», «úden binding», «úden úreinhéder», «úden smérte» og «úden lídelse». Men – han gjóre imidlertíd 3 poeng údav ka Nibbána faktisk é:

  - Nibbána é totále fríhéd, med fravér av alle former for gjeld.

  - Nibbána é den ultimáte lykken – ein lykke som ikkje é å finna i di 5 aggregátene (som for eksempel gjønå «behágeligge følelser»), men Nibbána innebére et velbehág som é totált úbetinga, og som på ingen måde berór på di 6 sansene.

  - Nibbána é ein form for bevissthéd, sjøl om det igjen – ikkje komme inn onna aggregátet «bevissthed» ittesom det ikkje røre vé di 6 sansene. Buddha kalte imidlertíd Nibbána for ein bevissthéd úden øvefláde, kor bilde han brukte va av ei lysstråla som hverken treffe- eller reflektéres i någe:            Sjøl om lysstrålå é «lys» i seg sjøl, så dókke an ikkje opp någen plass som kan sansass.

 

Ein person som når Nibbána i detta lívet kan fortsetta oppléva velbehág og fysisk úbehág gjønå det ordinéra sanseapparatet – men, sinnet é follstendig frígjort fra alt begjær, lídenskab, aversjóner og illusjóner – og kan derfor ikkje blé tynga nér igjen. Når døden inntreffe, senke alle opplevélsanne gjønå di 6 sansene seg, og ein trér inn i PáriNibbána.

 

Páli-tekstene presentére følgane bilde på denna forløysande prosessen:

       «Nibbána – oppnådd i innevérande livsløb, é som ein ild som har dødd úd kor glørnå fortsatt é varme. Fyst itte det innevérane livsløbe é omme, kan Nibbána ansés som ein ild som follstendigt har slokna, kor té å mé glørnå har kjølna follstendigt».

 

Buddha visste natúrligt nok at någen av di beskrívelsáne han gá når han omtálte Nibbána, i någen tilfeller konne opplévast skremmande, eller i det minsta úbehágeligge for alle som é dybt investérte i den fóringsprosessen som opprettholdes når ein léve gjønå di 6 sansene. Men, Buddha forsikra om om at den bevissthéden og lykken som Nibbána innebére, é og blér det aller høgaste som kan oppnås her i tevérelsen, og é det éinaste virkeligt sikra – me ei stillning av alle former for sult, og úden någe rester av nostalgi eller ánger øvenfor dét ein har lagt bág seg på veien derté.